Olej kokosowy – właściwości, rodzaje, zastosowanie
Olej kokosowy znajduje zastosowanie nie tylko w kuchni, ale i kosmetyce ze względu na właściwości regenerujące i pielęgnacyjne. Trudno wyobrazić sobie dania kuchni azjatyckiej bez aromatycznej nuty kokosa. Jaki jest skład oleju kokosowego? Jaki olej kokosowy wybierać?
Olej kokosowy – skąd pochodzi?
Olej kokosowy należy do grupy tzw. tłuszczów tropikalnych. Jest surowcem naturalnego pochodzenia, gdyż jest wytwarzany z orzecha kokosowego. Palma kokosowa (łac. Cocos nucifera) jest rośliną jednoliścienną naturalnie występująca na wyspach Filipin, Indonezji i Malezji. Tamtejsza społeczność traktuje palmę kokosową jako „drzewo tysiąca zastosowań”. Obecnie jest uprawiana w całej strefie międzyzwrotnikowej.
Palma kokosowa w naturalnych warunkach wzrostu osiąga wysokość około 25 m. Na wierzchołku drzewa znajdują się sztywne, pierzaste liście o długości 4-6 m. Masa dojrzałego, świeżego owocu to około 8 kg i średnicy 25 cm. Okrywa owocu jest gładka i jasnobrązowa i bezpośrednio otacza owocnię środkową, w której znajduje się pestka, czyli właściwy orzech kokosowy. Zewnętrzna warstwa pestki to łupina orzecha. Wewnątrz znajduje się jadalne bielmo nasion zwane koprą i płyn znany jako woda kokosowa, która jest cennym źródłem elektrolitów.
Ze względu na dobroczynne właściwości produktów powstałych z orzecha, przede wszystkim oleju kokosowego, według społeczności zasiedlającej rejony Pacyfiku surowiec ten jest lekarstwem na wszystkie choroby. Światowa produkcja oleju kokosowego to rejony Afryki Zachodniej, przede wszystkim obszar Ghany, jak również południowo-wschodnia Azja – Filipiny. Zastanawiając się jaki olej kokosowy wybrać, warto sprawdzić etykietę, gdzie został wyprodukowany. Wówczas mamy gwarancję jego naturalnego pochodzenia.
Olej kokosowy – skład
Orzech kokosowy w momencie osiągnięcia dojrzałości i pełnej przydatności przemysłowej posiada w składzie 25-35% tłuszczu oraz około 4% białka. Bielmo znajdujące się wewnątrz łupiny orzecha nadaje się do spożycia dopiero po upływie około pół roku od kwitnienia. Ma wówczas najlepsze właściwości organoleptyczne – zyskuje miękkość i odpowiedni smak.
Wysuszony miąższ orzecha palmy kokosowej nosi miano kopry, z której powstaje m.in. olej kokosowy, ale także wiórki kokosowe, mus kokosowy i mąka kokosowa. Skład kopry:
– tłuszcze – 70%;
– cukry – 14%;
– białko – 7%.
Tłuszcze w oleju kokosowym to przede wszystkim kwasy tłuszczowe nasycone i stanowią około 80% składu finalnego produktu. Należy jednak podkreślić, że olej kokosowy jest źródłem średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych o działaniu prozdrowotnym.
Kwasy tłuszczowe nasycone w oleju kokosowym
– kwas laurynowy 44-52%;
– kwas mirystynowy 13-19%;
– kwas palmitynowy 8-11%;
– kwas kaprynowy 6-10%;
– kwas kaprylowy 5-9%;
– kwas stearynowy 1-3%;
– kwas arachidonowy 0-0,5%;
– kwas kapronowy 0-0,8.
Nienasycone kwasy tłuszczowe w oleju kokosowym występują w niewielkich ilościach, jest to m.in. kwas oleinowy 5-8% i śladowe ilości kwasu eikosanowego i linolowego.
Olej kokosowy – właściwości fizykochemiczne
Olej kokosowy powstaje z tłoczenia pulpy owoców palmy kokosowej. Charakterystyczną cechą oleju kokosowego jest jego stała konsystencja podczas przechowywania w temperaturze pokojowej, czym różni się od innych olejów pochodzenia roślinnego. Temperaturę topnienia osiąga w 24-26°C. Nierafinowany olej kokosowy ma postać białej śliskiej masy o charakterystycznym zapachu kokosa. Bardzo dobrze rozpuszcza się w chlorku metylenu i nafcie, słabo w etanolu. Posiada niską liczbę jodową.
Olej kokosowy pozyskiwany w ekologiczny sposób nie wymaga suszenia miąższu. Tłoczony jest na zimno bez użycia środków ekstrahujących. Warto podkreślić, że sposób pozyskiwania oleju kokosowego ma wpływ na jego finalny skład – właściwości fizykochemiczne i zdrowotne.
Wartość odżywcza oleju kokosowego:
| Wartość odżywcza | Wartość odżywcza w 100 g |
| Wartość energetyczna (kcal) | 862 |
| Białko (g) | 0 |
| Tłuszcz (g) | 0 |
| Cholesterol (mg) | 100 |
| Błonnik (g) | 0,2 |
| Witamina E (mg) | 0,2 |
| Witamina K (μg) | 0,5 |
| Żelazo (mg) | 0,004 |
| Fitosterole (mg) | 86 |
Olej kokosowy – właściwości dietetyczne
Olej kokosowy znajduje zastosowanie nie tylko w kuchni azjatyckiej. Jest używany także do przygotowania deserów, a tradycyjnym potrawom nadaje nowe oblicze. Największe ilości oleju kokosowego i inne produkty z orzecha kokosowego są spożywane w takich krajach jak Sri Lanka, Filipiny, Indie, Malezja i Polinezja. Co warto podkreślić, mimo wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych nasyconych, które są postrzegane jako aterogenne, nie odnotowuje się wśród populacji azjatyckiej korelacji pomiędzy wysokim spożyciem oleju kokosowego a występowaniem chorób układu sercowo-naczyniowego.
Olej kokosowy należy do produktów o wysokiej zawartości kalorii. Łyżka oleju kokosowego zawiera około 120 kcal, jednak 2/3 składu oleju kokosowego stanowią średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe MCT (ang. Middle chain acids). Stanowisko polskiego Instytutu Żywności i Żywienia głosi, że kwasy tłuszczowe nasycone powinny być ograniczone do minimum, ze względu na ich miażdzycogenny wpływ na stan naczyń krwionośnych. Jednak kwasy tłuszczowe MCT są bardzo szybkim źródłem energii, gdyż wchłaniają się bezpośrednio w jelitach do krążenia wrotnego. Spożywanie oleju kokosowego, który zawiera dużą ilość średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych, jest zasadne u osób z zaburzeniami wchłaniania oraz niektórymi schorzeniami o podłożu neurologicznym. Z powodzeniem wykorzystywane są w leczeniu padaczki lekoopornej u dzieci.
W ofercie Foods by Ann znajdziesz olej kokosowy, a także mus kokosowy. Produkty te możesz z powodzeniem stosować jako elementy diety, jak również produkty z przeznaczeniem kosmetycznym. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w dalszej części tekstu.
Czy olej kokosowy jest zdrowy?
Olej kokosowy mimo tego, iż jest źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, nie powinien być utożsamiany z negatywnym wpływem na układ sercowo-naczyniowy. Przede wszystkim są to kwasy tłuszczowe średniołańcuchowe, które przez to, że wchłaniane są bezpośrednio w jelitach, są źródłem łatwo dostępnej energii, która może być spożytkowana na cele energetyczne. Kwasy tłuszczowe to przede wszystkim kwas laurynowy i kaprylowy, które wykazują działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i antygrzybicze. Bardzo często wykorzystywany w schorzeniach górnych dróg oddechowych, szczególnie przy bólu gardła. Stosowany profilaktycznie będzie wspierał odporność organizmu.Dzięki zawartości antyoksydantów i związków fenolowych olej kokosowy jest wykorzystywany w walce z wolnymi rodnikami, odpowiedzialnymi m.in. za procesy starzenia się skóry oraz hamują ryzyko uszkodzenia DNA przez reaktywne formy tlenu.
Co jeszcze zawiera olej kokosowy?
– witamina E – właściwości antyoksydacyjne;
– witamina K – właściwości przeciwzakrzepowe;
– żelazo – poprawa parametrów czerwonokrwinkowych;
– związki fenolowe – właściwości przeciwutleniające.
Czy można smażyć na oleju kokosowym? Olej kokosowy, ze względu na obecność kwasów tłuszczowych nasyconych nadaje się do obróbki termicznej, smażenia, pieczenia ze względu na wysoką temperaturę dymienia.
Jaki olej kokosowy wybrać? Bezwzględnie warto sięgać po najmniej przetworzony, najlepiej ekologiczny nierafinowany, tłoczony na zimno olej kokosowy. Należy pamiętać, iż nierafinowany olej kokosowy ma charakterystyczny, naturalny aromat kokosa, który będzie wyczuwalny w potrawach.
Olej kokosowy zastosowanie w kosmetyce
Właściwości oleju kokosowego są wykorzystywane z powodzeniem w kosmetologii. Olej kokosowy extra virgin ma działanie nawilżające zbliżone do działania olejów mineralnych.
Jakie zastosowanie ma olej kokosowy w kosmetyce? To dobro naturalne znajdziesz w produktach takich jak:
– balsam do ciała,
– balsam do rąk;
– balsam do stóp;
– olejowanie włosów;
– pielęgnacja twarzy.
Olej kokosowy bardzo dobrze sprawdza się u osób z nadmiernym rogowaceniem skóry. Olej kokosowy nierafinowany ma bardzo pozytywny wpływ na wsparcie bariery hydrolipidowej naskórka, dlatego znajduje wykorzystanie jako balsam do rąk i ciała, polecany jest dla osób ze skórą suchą i skłonną do podrażnień. Dzięki kwasom tłuszczowym laurynowemu i kaprylowemu wykazuje działanie przeciwzapalne i hamujące rozwój drobnoustrojów. Dlatego będzie pomocny w zwalczaniu zakażeń grzybiczych, czy bakteryjnych. Olej kokosowy wspomaga leczenie atopowego zapalenia skóry.
Hydrofobowe właściwości oleju kokosowego wpływają ochronnie na włosy poddawane zabiegom fryzjerskim, co zapobiega ich wysuszaniu i łamliwości. Dzięki temu, że olej kokosowy ogranicza absorpcję wody przez włosy, zmniejsza niepożądany efekt puszenia się, włosy się nie plączą i łatwiej rozczesują.
Wszechstronne wykorzystanie i zastosowanie oleju kokosowego czyni go produktem, który powinien znaleźć się w każdej kuchni i kosmetyczce. Gdzie kupić olej kokosowy? Przede wszystkim, należy korzystać z pewnych i ekologicznych źródeł. Najwięcej wartości odżywczych i najlepszy skład oleju kokosowego będzie dotyczył nierafinowanej formy z tzw. pierwszego tłoczenia.
